Mình có chút thời gian nên dịch lại bài viết của Richard (Các bác chơi bút chắc hẳn biết bác Nib master này rồi). Có 1 bài khá thú vị nên mình cũng dịch ra cho mọi người cùng tham khảo. Do dịch vội nên có thể không bám sát với nguyên bản lắm. Có gì mong các bạn bỏ qua cho.
Các bạn có thể xem trang nguyên bản ở đây:
http://www.richardspens.com/?page=ref/00_refp.htm
Câu hỏi ta thường hỏi là điều gì làm cho ngòi bút máy này tốt hơn ngòi bút máy khác?
Người hâm mộ bút máy tự cho rằng vàng thì hơn hẳn kim loại, và ngòi 14k đã tốt, thì ngòi 18K hẳn phải tốt hơn. Sự thật là không hẳn như vậy!!!
Các bậc thầy chế tạo ngòi viết qua nhiều năm đã sử dụng nhiều vật liệu khác nhau để sản xuất ngòi viết, ví dụ như vàng, bạc palladium, thép không rỉ, đồng thau, titan.... Nhưng chất liệu nào mới là chât liệu tốt nhất để làm ngòi và vì sao? Cứ cho rằng chất liệu cần làm có thể gia công được (nhiệt, định hình, hoàn thiện v.v...) để tạo cảm giác cho tay người viết, vậy chất liệu lý tưởng nhất là chất liệu không tốn kém và tồn tại mãi mãi. Thực tế cho thấy, chẳng có loại chất liệu nào như thế cả.
Nếu xét về phương diện độ bền: câu trả lời rất đơn giản. Chất liệu chống sự bào mòn của hóa chất và oxi hóa là Vàng. Chất liệu này gần như trơ trước các loại bào mòn trong tự nhiên – ngoại trừ thuốc tẩy có chứa Clo và vài loại acid nhân tạo mới có thể bào mòn được vàng. Vì vậy chất liệu bền với thời gian nếu tiền không phải là vấn đề thì vàng là chất liệu lý tưởng. Đó là lý do vì sao những cây DIP Pen thế kỷ thứ 19 lại làm bằng vàng. (Vì mực ferrogallic (iron gall) không sạch hoàn toàn, do thế sẽ bào mòn ngòi bút hơn các loại mực hiện nay)
Nhưng độ bền không phải là điều kiện tiên quyết để đánh giá 1 chiếc ngòi. Một cái ngòi viết siêu tuyệt vời dù có đi đổi ngòi liên tục vẫn còn tốt hơn 1 cái ngòi rất cùi mà không bao giờ hư.
Hầu như những ngòi có chất lượng tốt đều làm từ vàng, nhưng vàng khối (24k) tuyệt nhiên không phải là sự lựa chọn tốt; vì ngòi vàng khối quá mềm, quá dẻo, quá dễ uốn. Nhưng khi được pha chế thêm các kim loại khác với thành phần theo tỉ lệ hợp lý (bạc, đồng, nickel, crome, v.v...) vàng trở nên cứng hơn và cho ra các thuộc tính mong muốn.
Có một sự thật là có 1 vùng lý tưởng để pha thêm kim loại khác vào vàng để được các công năng cần thiết cho ngòi bút tốt. Vùng này rơi vào khoản 14k. Nếu ngòi chứa nhiều vàng sẽ làm thiếu đi các tính năng mong muốn như là độ đàn hồi (flexibility). Nhiều ngòi 18k, mặc dù rất dèo nhưng không có tính đàn hồi, nếu mình đè bút ngòi sẽ tẽ ra nhưng khi nhấc ngòi lên thì ngòi sẽ k trở về hình dạng ban đầu(đây là điểm yếu cốt lõi của ngòi quá nhiều vàng nguyên chất). Nhiều người quá tin các bạn sale (rằng ngòi 18k rất tốt), kết quả là phải đem đi bảo hành sửa chữa vì “lỡ” đè quá tay ngòi vàng 18k. (Vì bởi nhấn ngòi quá nhẹ nhàng nên dẫn đến...quá tay) vì vàng 18k quá mềm nên sẽ không trở về hình dạng ban đầu nếu nhấn quá tay. Đó là lý do nhiều nib master từ chối làm ngồi siêu flex với ngòi 18k.
Nói về ngòi có ít vàng hơn 14k, ví dụ ngòi 9k, ngòi này có thể làm để cho độ flex tốt hơn cả ngòi 14k. Nhưng với ngòi ít vàng hơn, ngòi bút lại gặp vấn đề hao mòn, oxi hóa, ăn mòn nhiều hơn. Vì thế để cân bằng các yếu tốt, những ngòi có độ vàng trong vùng 14k cho ra được 2 yếu tố : 1 là độ flex tốt hơn ngồi 18k và chống ăn mòn tốt hơn ngòi 9k.
Vậy vì sao ngòi 14k tốt hơn hẳn ngòi 18k nhưng sao các hãng làm bút lại làm ngòi 18k hay thậm chí 21k, 24k??? Câu chuyện phải kể về lịch sử, có 1 đạo luật chống gian lận tồn tại hàng thế ký ở Pháp và cũng còn được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới qui định cái gì được phép, hay không được phép đề lên sản phẩm của mình là vàng hay không là vàng. Và vàng 18k là cột mốc để xác định điều này. Ở những nước này, nếu anh bảo món hàng là vàng thì nó phải từ 18k trở lên, nếu dưới 18k thì không được ghi là vàng. Vì thế những ngòi 14k không được gọi là vàng!!! Điều này dẫn đến nếu ngòi bút có nhiều vàng hơn vô tình đi cùng với chất lượng hơn và bởi vàng lúc nào cũng sáng và sang, nên nhà sản xuất không dại gì không PR nó lên nữa. Nhà sản xuất thì PR sản phẩm như vậy, và người sử dụng thì vô tình sử dụng ngòi không phải tốt nhất cho mức giá cao nhất!!!
Đây là chiếc ngòi 14k của dòng Montblanc LeGrand gắn trên cây Retro 51 Double Eight (88)
Trong thời kì Chiến Tranh TG lần 2, Esterbrook (1 hãng sx bút lớn của Mỹ, hãng này chạm mốc kỷ lục sx 216 triệu cây viết 1 năm), sản xuất dòng 8000 sử dụng vật liệu Palladium, còn Sheaffer thì dùng chất liệu Pallidium pha thêm bạc vào năm 1950 để giảm chi phí. Về tổng thể, palladium có tác dụng tựa tựa như vàng. Nhưng palladium thì hơi hơi kém về flex như ngòi vàng, nhưng những thuộc tính khác (chống môi trường, mài mòn, oxi hóa) thì không thay đổi. Palladium cũng như vàng là kim loại quý. Nhưng ngược điểm là palladium nhìn như thép đánh bóng, vậy tại sao phải tốn tiền mua palladium làm gì?
Vì sự xuất hiện ngòi Palladium, nên ngòi thép cũng ló dạng dĩ nhiên ngòi thép không hẳn chỉ là thép. Với công nghệ mới ngòi thép có thêm tính năng chống gỉ. Điều quan trọng là ngòi thép chống gỉ không phải là hoàn toàn chống gỉ. (Tiếng Anh Stainless không phải là Stainless mà là Stains less: là gỉ ít hơn). Mỗi loại thép khác nhau thì có nhiều dạng chống gỉ khác nhau, chống từ và các tính năng khác nữa.
Trong giai đoạn WW2, Đức Quốc Xã phân loại vàng là tài nguyên phục vụ quân sự trọng yếu, vì vậy Pelikan và và các hãng bút khác ở Đức phải chuyển sang làm ngòi bằng thép, tạo ra các ngòi thép rất Flex , đồng thời các ngòi cứng và các ngòi với nhiều mục đích, tính năng khác nhau. Nhiều ngòi thời đó có ký hiệu CN, bao gồm Chrom và Nickel. Như các bạn biết, thì dù là ngòi thép có tốt đến mấy cũng không bao giờ chống hen gỉ, bào mòn tốt như ngòi vàng, nhưng dĩ nhiên giá thành của ngòi thép lúc nào cũng rẻ hơn ngòi vàng.
Đây là ngòi thép của cây Levenger True Writer – cỡ B Italic.
Nhưng những nsx ngòi hiện nay không sản xuất ngòi thép có tính năng flex như trước. Trong suốt giai đoạn này, vài hãng sản xuất ngòi đưa ra những ngòi đồng thau mạ vàng giá rẻ; tuy nhiên bây giờ không ai dùng ngòi đồng thau cả, vì nó không có gì đặc sắc.
Lại nói về ngòi làm bằng Titanium. Titanium là chất liệu thời thượng công nghệ cao làm từ kim loại, và có vài hãng sx bút quyết định sử dụng chất liệu này cho ngòi viết của mình. Titanium làm việc tốt, tuy nhiên ngòi Titanium không có tính năng flex; nó như ngòi 18k mà cứng ngắt như đồng thau. Titanium cho cảm giác feedback nhẹ nhàng trở lại tay người dùng, nhưng nếu sử dụng 1 chút xíu sai lệ góc, bạn có thể làm bung cả cái ngòi viết (đoạn này em nghĩ là tác giả muốn nói nếu sai góc độ thì feedback lại rất tệ). Đối với các chuyên gia sửa bút, titanium thì mềm, nếu bị cong thì sẽ không trở về vị trí cũ được nữa. Vì vậy rất khó để sửa 1 ngòi titanium hơn là 1 ngòi vàng hoặc thép. Titanium không ăn mực như ngòi vàng hay palladium , vì thế có thể gây nghẹt mực đặc biệt là với các loại mực có độ bão hòa cao.
Đây là ngòi Titanium trên cây Stipula Suprema
Túm lại, nếu các bạn muốn mua 1 cây bút mới hay dùng bút cổ, bạn nên nhớ một đều là trong thứ tự chất liệu làm ngòi: ngòi viết 14k là tốt nhất, sau đến là vàng 10k , và palladium pha bạc là tốt; ngòi 18k là loại khá; kế đến là ngòi thép. Còn nếu ngòi bằng đồng thau hoặc titanium, tốt nhất đừng nên mua – ngoại trừ trường hợp bạn dùng để ngắm chứ không để viết!!!
Dịch lại từ trang Richardspens
Các bạn có thể xem trang nguyên bản ở đây:
http://www.richardspens.com/?page=ref/00_refp.htm
Câu hỏi ta thường hỏi là điều gì làm cho ngòi bút máy này tốt hơn ngòi bút máy khác?
Người hâm mộ bút máy tự cho rằng vàng thì hơn hẳn kim loại, và ngòi 14k đã tốt, thì ngòi 18K hẳn phải tốt hơn. Sự thật là không hẳn như vậy!!!
Các bậc thầy chế tạo ngòi viết qua nhiều năm đã sử dụng nhiều vật liệu khác nhau để sản xuất ngòi viết, ví dụ như vàng, bạc palladium, thép không rỉ, đồng thau, titan.... Nhưng chất liệu nào mới là chât liệu tốt nhất để làm ngòi và vì sao? Cứ cho rằng chất liệu cần làm có thể gia công được (nhiệt, định hình, hoàn thiện v.v...) để tạo cảm giác cho tay người viết, vậy chất liệu lý tưởng nhất là chất liệu không tốn kém và tồn tại mãi mãi. Thực tế cho thấy, chẳng có loại chất liệu nào như thế cả.
Nếu xét về phương diện độ bền: câu trả lời rất đơn giản. Chất liệu chống sự bào mòn của hóa chất và oxi hóa là Vàng. Chất liệu này gần như trơ trước các loại bào mòn trong tự nhiên – ngoại trừ thuốc tẩy có chứa Clo và vài loại acid nhân tạo mới có thể bào mòn được vàng. Vì vậy chất liệu bền với thời gian nếu tiền không phải là vấn đề thì vàng là chất liệu lý tưởng. Đó là lý do vì sao những cây DIP Pen thế kỷ thứ 19 lại làm bằng vàng. (Vì mực ferrogallic (iron gall) không sạch hoàn toàn, do thế sẽ bào mòn ngòi bút hơn các loại mực hiện nay)
Nhưng độ bền không phải là điều kiện tiên quyết để đánh giá 1 chiếc ngòi. Một cái ngòi viết siêu tuyệt vời dù có đi đổi ngòi liên tục vẫn còn tốt hơn 1 cái ngòi rất cùi mà không bao giờ hư.
Hầu như những ngòi có chất lượng tốt đều làm từ vàng, nhưng vàng khối (24k) tuyệt nhiên không phải là sự lựa chọn tốt; vì ngòi vàng khối quá mềm, quá dẻo, quá dễ uốn. Nhưng khi được pha chế thêm các kim loại khác với thành phần theo tỉ lệ hợp lý (bạc, đồng, nickel, crome, v.v...) vàng trở nên cứng hơn và cho ra các thuộc tính mong muốn.
Có một sự thật là có 1 vùng lý tưởng để pha thêm kim loại khác vào vàng để được các công năng cần thiết cho ngòi bút tốt. Vùng này rơi vào khoản 14k. Nếu ngòi chứa nhiều vàng sẽ làm thiếu đi các tính năng mong muốn như là độ đàn hồi (flexibility). Nhiều ngòi 18k, mặc dù rất dèo nhưng không có tính đàn hồi, nếu mình đè bút ngòi sẽ tẽ ra nhưng khi nhấc ngòi lên thì ngòi sẽ k trở về hình dạng ban đầu(đây là điểm yếu cốt lõi của ngòi quá nhiều vàng nguyên chất). Nhiều người quá tin các bạn sale (rằng ngòi 18k rất tốt), kết quả là phải đem đi bảo hành sửa chữa vì “lỡ” đè quá tay ngòi vàng 18k. (Vì bởi nhấn ngòi quá nhẹ nhàng nên dẫn đến...quá tay) vì vàng 18k quá mềm nên sẽ không trở về hình dạng ban đầu nếu nhấn quá tay. Đó là lý do nhiều nib master từ chối làm ngồi siêu flex với ngòi 18k.
Nói về ngòi có ít vàng hơn 14k, ví dụ ngòi 9k, ngòi này có thể làm để cho độ flex tốt hơn cả ngòi 14k. Nhưng với ngòi ít vàng hơn, ngòi bút lại gặp vấn đề hao mòn, oxi hóa, ăn mòn nhiều hơn. Vì thế để cân bằng các yếu tốt, những ngòi có độ vàng trong vùng 14k cho ra được 2 yếu tố : 1 là độ flex tốt hơn ngồi 18k và chống ăn mòn tốt hơn ngòi 9k.
Vậy vì sao ngòi 14k tốt hơn hẳn ngòi 18k nhưng sao các hãng làm bút lại làm ngòi 18k hay thậm chí 21k, 24k??? Câu chuyện phải kể về lịch sử, có 1 đạo luật chống gian lận tồn tại hàng thế ký ở Pháp và cũng còn được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới qui định cái gì được phép, hay không được phép đề lên sản phẩm của mình là vàng hay không là vàng. Và vàng 18k là cột mốc để xác định điều này. Ở những nước này, nếu anh bảo món hàng là vàng thì nó phải từ 18k trở lên, nếu dưới 18k thì không được ghi là vàng. Vì thế những ngòi 14k không được gọi là vàng!!! Điều này dẫn đến nếu ngòi bút có nhiều vàng hơn vô tình đi cùng với chất lượng hơn và bởi vàng lúc nào cũng sáng và sang, nên nhà sản xuất không dại gì không PR nó lên nữa. Nhà sản xuất thì PR sản phẩm như vậy, và người sử dụng thì vô tình sử dụng ngòi không phải tốt nhất cho mức giá cao nhất!!!
Đây là chiếc ngòi 14k của dòng Montblanc LeGrand gắn trên cây Retro 51 Double Eight (88)
Trong thời kì Chiến Tranh TG lần 2, Esterbrook (1 hãng sx bút lớn của Mỹ, hãng này chạm mốc kỷ lục sx 216 triệu cây viết 1 năm), sản xuất dòng 8000 sử dụng vật liệu Palladium, còn Sheaffer thì dùng chất liệu Pallidium pha thêm bạc vào năm 1950 để giảm chi phí. Về tổng thể, palladium có tác dụng tựa tựa như vàng. Nhưng palladium thì hơi hơi kém về flex như ngòi vàng, nhưng những thuộc tính khác (chống môi trường, mài mòn, oxi hóa) thì không thay đổi. Palladium cũng như vàng là kim loại quý. Nhưng ngược điểm là palladium nhìn như thép đánh bóng, vậy tại sao phải tốn tiền mua palladium làm gì?
Vì sự xuất hiện ngòi Palladium, nên ngòi thép cũng ló dạng dĩ nhiên ngòi thép không hẳn chỉ là thép. Với công nghệ mới ngòi thép có thêm tính năng chống gỉ. Điều quan trọng là ngòi thép chống gỉ không phải là hoàn toàn chống gỉ. (Tiếng Anh Stainless không phải là Stainless mà là Stains less: là gỉ ít hơn). Mỗi loại thép khác nhau thì có nhiều dạng chống gỉ khác nhau, chống từ và các tính năng khác nữa.
Trong giai đoạn WW2, Đức Quốc Xã phân loại vàng là tài nguyên phục vụ quân sự trọng yếu, vì vậy Pelikan và và các hãng bút khác ở Đức phải chuyển sang làm ngòi bằng thép, tạo ra các ngòi thép rất Flex , đồng thời các ngòi cứng và các ngòi với nhiều mục đích, tính năng khác nhau. Nhiều ngòi thời đó có ký hiệu CN, bao gồm Chrom và Nickel. Như các bạn biết, thì dù là ngòi thép có tốt đến mấy cũng không bao giờ chống hen gỉ, bào mòn tốt như ngòi vàng, nhưng dĩ nhiên giá thành của ngòi thép lúc nào cũng rẻ hơn ngòi vàng.
Đây là ngòi thép của cây Levenger True Writer – cỡ B Italic.
Nhưng những nsx ngòi hiện nay không sản xuất ngòi thép có tính năng flex như trước. Trong suốt giai đoạn này, vài hãng sản xuất ngòi đưa ra những ngòi đồng thau mạ vàng giá rẻ; tuy nhiên bây giờ không ai dùng ngòi đồng thau cả, vì nó không có gì đặc sắc.
Lại nói về ngòi làm bằng Titanium. Titanium là chất liệu thời thượng công nghệ cao làm từ kim loại, và có vài hãng sx bút quyết định sử dụng chất liệu này cho ngòi viết của mình. Titanium làm việc tốt, tuy nhiên ngòi Titanium không có tính năng flex; nó như ngòi 18k mà cứng ngắt như đồng thau. Titanium cho cảm giác feedback nhẹ nhàng trở lại tay người dùng, nhưng nếu sử dụng 1 chút xíu sai lệ góc, bạn có thể làm bung cả cái ngòi viết (đoạn này em nghĩ là tác giả muốn nói nếu sai góc độ thì feedback lại rất tệ). Đối với các chuyên gia sửa bút, titanium thì mềm, nếu bị cong thì sẽ không trở về vị trí cũ được nữa. Vì vậy rất khó để sửa 1 ngòi titanium hơn là 1 ngòi vàng hoặc thép. Titanium không ăn mực như ngòi vàng hay palladium , vì thế có thể gây nghẹt mực đặc biệt là với các loại mực có độ bão hòa cao.
Đây là ngòi Titanium trên cây Stipula Suprema
Túm lại, nếu các bạn muốn mua 1 cây bút mới hay dùng bút cổ, bạn nên nhớ một đều là trong thứ tự chất liệu làm ngòi: ngòi viết 14k là tốt nhất, sau đến là vàng 10k , và palladium pha bạc là tốt; ngòi 18k là loại khá; kế đến là ngòi thép. Còn nếu ngòi bằng đồng thau hoặc titanium, tốt nhất đừng nên mua – ngoại trừ trường hợp bạn dùng để ngắm chứ không để viết!!!
Dịch lại từ trang Richardspens
Sửa lần cuối:
. Bữa nào cho em mượn ngòi Tlex viết thử nhen anh 
