Hôm nay lên mạng, tình cờ tìm thấy 1 bài viết về loa và công nghệ âm thanh. Xin được post lên đây để anh em trao đổi cho nó vui.
Theo tôi thì các loại loa "x chấm" là con đẻ của ngành công nghiệp âm thanh và hình ảnh.
Trước kia, các loại âm thanh Hi-Fi được kiến tạo trên các vật lưu trữ và được lưu theo 2 kênh (coi như 2 rãnh tiếng trên 1 băng Cassette) và gọi đó là Stereo (Nổi). Nó xuất hiện trên các media như Đĩa nhựa, Băng cassette, Đĩa Lazer cỡ lớn, Audio compact disc, Phim nhựa (loại cũ)... Để đáp ứng cho nó, các hãng sản xuất đồ Audio & Video (AV) tạo ra các hệ thống loa 2 cục Trái/Phải tương đương với 2 tai người và biểu diễn được đầy đủ diễn biến của âm thanh nổi. Đây chính là loại loa 2.0 điển hình.
Để tăng chất lượng âm thanh, Subwoofer đã ra đời !. Nguyên tắc của nó là làm tăng biên độ của các âm thanh có tần số dưới 200Hz mà thông thường trên cùng 1 loa đơn khó có thể diễn đạt được (Do bị âm thanh tần số cao át đi). Đây chính là loại loa 2.1 hay các loại dàn Audio thường thấy của thập niên 80-90 thế kỷ trước (Một số loại dàn âm thanh cho phép chỉnh tăng cường ưu tiên cho 1 dải các tần số từ 30Hz - 200Hz một cách tuyến tính).
Sau khi phòng nghiên cứu Dolby (Mỹ) phát kiến NR làm giảm lượng nhiễu đầu ra ngay từ khi thu âm (Thường thấy trên các cassette của thập niên 80-90 và tồn tại cho đến tận bây giờ), người ta đã cho rằng trên 2 kênh audio của 1 kênh stereo, có thể biến tấu nó đi để đạt hiệu quả tiếng vọng (echo), tiếng nhắc (repeat), độ trễ âm thanh (delay)... Và thế là chuẩn Dolby Pro Logic ra đời. Chuẩn này cho phép cắm 4 loa hoặc nhiều hơn nữa theo các vị trí cân bằng với người nghe: 2 loa trước chiếm 2 kênh chính Stereo "chiếu" thẳng vào 2 tai. 2 loa sau là tiếng vọng lệch pha của 2 loa trước, đuợc đặt phía sau tạo cảm giác "nổi". Chuẩn này tồn tại cho đến tận bây giờ dưới hình thức các dàn Audio 5 hoặc 6 loa (2 loa trước là Stereo, 1 loa center hiển thị tần số trung và cao, 1 subwoofer hiển thị tần số thấp, 2 loa sau là 2 loa "surround", lệch pha có điều khiển hoặc không điều khiển !). Đây chính là loại loa 4.0 hoặc 4.1 ! Các loại loa máy tính như Genius 4.1 có mạch riêng để kích hoạt các tính năng Echo, Repeat hoặc Delay. Còn nếu không thì có người bày cho tôi cách này: Ta có thể đấu nối "chéo" hệ loa 2.0 để có loa Surround bằng cách lấy "đầu đỏ" của loa sau cắm vào đầu đỏ của 1 trong 2 loa trước, còn "đầu đen" của loa sau cắm vào "đầu đen" của loa còn lại trong 2 loa trước. Các media lưu trữ vẫn là các loại như cũ: Băng cassette, Đĩa Audio CD, Đĩa Video CD (VCD), Đĩa nhựa, Phim nhựa... Riêng đĩa VCD lại là một vấn đề đấy. Các đĩa VCD chuẩn sử dụng MPEG1 là chuẩn video và MPEG Layer 2 làm chuẩn âm thanh.
Chia tay với Dolby Pro Logic, ta đến với loại mới: 2-Channel Stereo. Khi 1 kênh Stereo không còn đáp ứng nhu cầu "thẩm âm" ngày càng cao của "quần chúng" thì chuẩn audio "MPEG Layer 2 với 2 kênh stereo" ra đời. Nó là sản phẩm của Trung Quốc khi phát kiến chuẩn S-VCD. S-VCD có sử dụng MPEG-II làm chuẩn nén video (Tôi xin miễn bàn về chuẩn Video), và MPEG Layer 2 với 2-channels Stereo làm chuẩn audio. Do là 2 kênh stereo là trái tự nhiên nên việc thu âm, làm âm thanh nổi phải thực hiện trong lab, đặc biệt là kênh Stereo thứ 2 ! (Đến đây bắt đầu phức tạp rồi đây). Trong lĩnh vực thiết bị AV, chuẩn này tồn tại trong các máy S-VCD do Tàu và hãng Phillips sản xuất (được gọi là Multi-Channel S-VCD với biểu tượng chữ M thư pháp). Đối với lĩnh vực Audio trên máy tính, các thiết bị 4.1 & x.1 hiện tại đã hỗ trợ với các phần mềm là các trò chơi 4 channel âm thanh, phần mềm soạn thảo video & audio... ! Tuy nhiên, để đạt hiệu quả, chuẩn âm thanh này phải được hỗ trợ trên cơ sở phần cứng: đó là nhiệm vụ của các chip audio trên bo âm thanh.
Cuối cùng, có thể coi đây là chuẩn trung gian trước khi chuyển sang Dolby Digital.
Phòng thí nghiệm Dolby tiếp tục nghiên cứu và phát triển chuẩn âm thanh 6-channel Dolby Digital ! Đây là chuẩn âm thanh chuẩn nhất cho DVD ! Cái hay nhất là ở chỗ nó sử dụng 1 channel stereo duy nhất hoặc 2 channel stereo để mã hoá mọi âm thanh nằm trên các vị trí khác nhau. Giả sử, trên phim có một cái trực thăng chạy quần đảo trên đầu, nếu sử dụng 1 channel Stereo duy nhất thì biên độ cực đại của âm thanh tiếng trực thăng sẽ tăng/giảm từ channel-0 sang sub-channel-0 rồi sang sub-channel-1 rồi chuyển tiếp sang channel-1 và cuối cùng dừng lại ở stereo-average-channel (kênh center). Đối với công nghiệp AV thì 6-channel luôn đi kèm với các đầu DVD và các dàn máy có trang bị DVD. Còn đối với máy tính thì kể từ khi ổ DVD chưa phát triển, Creative đã tung ra card âm thanh LIVE! 5.1 = 5.0 + 1 = 6-channel rồi; và đến bây giờ thì hầu như mọi mainboard đều có trang bị 6-channel audio. Để nghe được 6-channel audio, chương trình âm thanh của bạn phải đọc được loại file AC3 và AAC. Về phần mềm soạn thảo 6-channel, có MAVEN 3D Pro, NUENDO Pro, Adobe Premiere Pro.... Về loa, chỉ có loại 5.1 trở lên mới hiển thị được âm thanh Dolby Digital.
Thế là hết các loại rồi đấy ! Tuy nhiên, bạn sẽ hỏi rằng còn loại 6.1, 7.1 thì sao? Tôi cũng trả lời luôn: Vì là Dolby Digital nên mỗi kênh được số hoá sao cho ngoài các tần số chuẩn, các tần số thuộc 3 loa còn lại sẽ được tổng hợp và chắt lọc từ các bit rỗi theo một thuật toán của Dolby. Do vậy, để tổng hợp thành 6.1 thì loa center sau gáy bạn sẽ là channel tổng hợp từ 2 sub-channel-0 và 1. Để tổng hợp thành 7.1 thì 2 loa bên sẽ là sự tổng hợp từ channel-0 với sub-channel-0 và channel-1 với sub-channel-1.
Vài dòng phân tích và bình "loạn". Nếu có gì sai, nhờ các chuyên gia đóng góp !
mang ngay ra CH sửa chữa điện tử và yêu cầu phục vụ...phải mắt thấy, tai nghe mới hiểu được tại sao!