TẠO MỘT SÁCH ĐIỆN TỬ .LIT NHƯ THẾ NÀO?
1. Đại cương
Sách điện tử (e-book) ngày càng trở nên phổ biến khi các máy vi tính cầm tay (PDA) được sử dụng ngày càng nhiều. Trong 2 dòng máy VTCT thì Pocket PC là loại máy được MS Windows hỗ trợ và MS Reader là phần mềm đọc sách điện tử định dạng .lit được dùng phổ biến trên Pocket PC và việc tạo ra e-book dạng .lit được nhiều nhà viết phần mềm hỗ trợ. Bản thân Microsoft cũng đã viết một plugin dùng kèm với MS Word để tạo e-book .lit khá dễ dùng và miễn phí. Phần mềm chuyên nghiệp nhất hiện nay là Overdrive Readerworks phiên bản Publisher, dùng để tạo e-books với đầy đủ chức năng, tuy nhiên giá khá đắt đến gần 150USD. Công ty Overdrive cho tải về miễn phí Readerworks phiên bản Standard thiếu một số chức năng nhưng cũng tạm dùng được. Ngoài ra còn những phần mềm khác ví dụ như Reader Ebook Wizard, tương đối rườm rà và khó dùng.
Sau đây là cách tạo e-book sử dụng plug-in Read của Microsoft và phần mềm Readerworks phiên bản Standard của Overdrive .
2. Tạo e-book bằng Plug-in Read
2.1. Tạo e-book tiếng Anh
Việc tạo e-book .lit tiếng Anh sau khi đã có một tập tin Word đã định dạng bằng công cụ Plug-in Read rất đơn giản gần như là thao tác Save as trong MS Word. Cụ thể sau khi cài đặt plug-in Read, trong menu File của MS Word sẽ có mục chọn là Read, khi bấm vào sẽ hiện lên một bảng có các mục sau:
-------------------------------------------------------
Title Information
Title:........................................................
Author:.....................................................
Filename:.................................................
Formatting Options
|_| Convert to Microsoft Reader Formatting
|_| Reformat Table of Contents
Send to Microsoft Library on
Reading Device using syncronized files
This computer
...........................................
Browse
Help Customize_Covers OK Cancel
-------------------------------------------------------
Dễ nhất là ta không chọn mục nào cả trong phần Formatting Options. Chỉ điền tựa đề sách, tên tác giả, tên tập tin và chọn nơi để tập tin bằng cách dùng Browse sau đó nhấn OK là xong.
Để có được một e-book tốt hơn ta sử dụng các chức năng khác như sau:
- Chức năng “Convert to Microsoft Reader Formatting” dùng để chuyển sang định dạng văn bản của MS Reader cho phép chỉnh cở chữ lớn nhỏ khi đọc (thực tế chính là một dạng html đọc bằng MS Reader). Nếu không chọn chức năng này thì cỡ chữ sẽ cố định không thay đổi được khi đọc và bằng với cỡ ta đã định trong MS Word.
- Chức năng “Reformat Table of Contents” để chuyển bảng Table of Contents (TOC) ta đã tạo trong MS Word ra định dạng của MS Reader có thể truy cập được nhanh bằng chức năng Table of Contents của MS Reader. Tuy nhiên plug-in Read không tạo ra được một TOC riêng như phần mềm Readerworks mà lồng trong phần nội dung của e-book.
- Chức năng “Customize Covers” để tạo trang bìa cho e-book, hiện lên khi bắt đầu nạp e-book. Ta có thể dùng bìa mặc định của Microsoft hoặc scan bìa sách, điều chỉnh đúng kích cỡ quy định, trỏ tới bằng nút Browse là xong.
2.2. Tạo e-book tiếng Việt
2.2.1. Ebook không chỉnh được kích thước văn bản cũng như không có mục lục riêng
Nếu ta tạo e-book .lit tiếng Việt không sử dụng 2 chức năng Convert to Microsoft Reader Formatting và Reformat Table of Contents thì ta cũng làm đơn giản như trên.
2.2.2. Ebook chỉnh được kích thước văn bản và có mục lục riêng
Nếu muốn sử dụng 2 chức năng này thì công việc sẽ phức tạp hơn vì nếu làm theo cách thông thường thì e-book tiếng Việt font unicode sau khi tạo sẽ không đọc được trên PC cũng như Pocket PC và bảng Mục lục (Table of Contents) cũng sẽ không liên kết được. Lý do là ở dạng này văn bản không được gán font, nếu xem trong PC thì MS Reader tự động gán font Berling Antiqua (font này hiện không hỗ trợ unicode), còn trong Pocket PC thì MS Reader tự động gán font Frutiger Linotype (font được cài mặc định trong máy không hỗ trợ unicode).
Để giải quyết những điều trở ngại đã nêu, ta phải liên kết tập tin Word với một CSS riêng biệt (tập tin định dạng của webpage). Khi plug-in Read chuyển tập tin qua format MS Reader tuy nó không nhớ được các định dạng trong CSS nhưng nhớ được font và nhờ thế ebook có thể đọc được với font đã định với khả năng chỉnh được kích thước văn bản và có mục lục riêng. Ngoại trừ font lấy trong CSS, ebook hoàn toàn lấy các thuộc tính định dạng tại chỗ hoặc emmbedded styles của văn bản.
Cụ thể thực hiện như sau:
- Định dạng văn bản Word theo mong muốn (lưu ý font sẽ được xác định trong tập tin css);
- Tạo mục lục ở đầu tập tin nếu muốn;
- Vào menu Tools -> Templates and Add-Ins -> Linked CSS và link đến tập tin css đã định nào đó;
- Bấm chọn chức năng Read và điền Title, Author. Chọn Convert to Microsoft Reader Formatting và Reformat Table of Contents. Chọn hình bìa bằng nút chọn Customize Covers.
- Bấm OK và ta sẽ có e-book dạng .lit tiếng Việt unicode có thể chỉnh cỡ chữ với các font được đặt theo ý muốn.
Lưu ý:
- Cần lưu ý là để đọc được e-book dùng font gì thì trước hết phải có font đó trong máy (cả PC và Pocket PC). Khi cài đặt MS Reader thì mặc định đã cài luôn font Frutiger (Máy Pocket PC còn có sẳn font này trong ROM nữa), tuy nhiên font đi kèm này không hỗ trợ unicode cho nên ta phải cài lại font này có hỗ trợ unicode. Ngoài font Frutiger thì font Tahoma cũng là một loại font dễ đọc và font này trên Windows đã có sẳn và hỗ trợ unicode nên không cần cài thêm như font Frutiger. Việc cài font này trên Pocket PC cũng rất dễ, chỉ cần chép 2 tập tin font tahoma.ttf và tahomabd.ttf vào thư mục Windows trên Pocket PC là xong.
- Nếu có sẳn một ebook dạng lit chưa đổi cở chữ được thì có thể dùng clit.exe để chuyển ngược trở lại html. Tốt nhất nên xóa hết tất cả phần <head>...</head>; đổi địa chỉ của link Mục lục thành chỉ là đường dẫn tương đối #[mark]. Sau đó mở tập tin html này bằng MS Word, chỉnh lại định dạng nếu muốn và tiến hành chuyển đổi như đã nêu trên.
3. Tạo e-book bằng Overdrive Readerworks
3.1. Bước 1: Tạo tập tin word cần thiết
Lưu ý ta phải dùng các kiểu định dạng (styles) chuẩn như Heading 1, Heading 2…
3.2. Bước 2: Tạo tập tin html cần thiết
Dùng Frontpage và tạo một tập tin trống. Chép và dán toàn bộ nội dung trong Word sang Frontpage.
3.3. Bước 3: Tạo và chỉnh sửa tập tin Mục lục
Mở chương trình Readerworks. Điền các thông tin cần thiết về e-book trong mục Properties. Bấm chọn nút Table of Contents và tiếp tục bấm chọn TOC wizard. Sau đó dùng Frontpage mở tập tin mục lục này. Lưu ý: cần thực hiện các điều sau đối với tập tin mục lục này:
- Thêm dòng mô tả mã hóa ký tự: chọn windows western (windows-1252).
- Cắt bỏ hết tất cả các style class .level và gán bằng các style chuẩn như h1, h2, p…
- Chỉnh định dạng các styles này theo ý.
Lưu tập tin mục lục này.
3.4. Bước 4: Dùng Readerworks tạo tập tin lit
Lúc này ta chỉ cần bấm nút tạo tập tin lit và tiếp tục một số bước theo wizard thế là xong.
Sưu tầm
